Od dnia 1 stycznia 2009 r. obowiązują nowe zasady dotyczące obowiązku wymiany oraz unieważniania dowodów osobistych - zgodnie z ustawą z dnia 3 października 2008 r. o zmianie ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 195, poz. 1198) - obowiązuje od 1 stycznia 2009 r. 

Art. 40 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych w nowym brzmieniu nakłada na posiadacza dowodu osobistego obowiązek jego wymiany w przypadku:

• zmiany danych zamieszczonych w dowodzie - w terminie 14 dni od dnia doręczenia dokumentu potwierdzającego zmianę danych (w przypadku osób przebywających za granicą termin ten wynosi 3 miesiące);
• uszkodzenia dowodu osobistego lub zaistnienia innej okoliczności utrudniającej ustalenie tożsamości osoby - niezwłocznie;
• upływu terminu ważności dowodu osobistego - nie później niż na 30 dni przed upływem tego terminu.

Ponadto nowe przepisy ustawy przewidują unieważnienie dowodu osobistego przez organ, który go wydał (wójta, burmistrza, prezydenta miasta):

• z dniem zawiadomienia o utracie dokumentu, jego zniszczeniu lub z dniem przekazania przez osobę trzecią znalezionego dowodu osobistego;
• z dniem utraty obywatelstwa polskiego przez posiadacza dowodu;
• z dniem zgonu posiadacza dowodu;
• z dniem odbioru dowodu osobistego wydanego w miejsce poprzedniego;
• z dniem upływu terminu ważności dowodu osobistego;
• po upływie 3 miesięcy od dnia zmiany danych, które zamieszcza się w dowodzie w razie niezłożenia przez posiadacza dowodu osobistego wniosku o jego wymianę (w przypadku osób przebywających za granicą termin ten wynosi 4 miesiące).

Osoby posiadające nieważny dowód osobisty będą miały trudności z załatwianiem spraw w urzędach, sądach czy bankach. Bez ważnego dowodu tożsamości nie będzie można przekroczyć granicy ani zawrzeć małżeństwa w urzędzie stanu cywilnego.

Za brak ważnego dokumentu obowiązują sankcje: kara ograniczenia wolności do 1 miesiąca albo kara grzywny (do 5000 zł).